Rječna ostrva tj. ade nastaju nagomilavanjem rječnog nanosa u koritima velikih ravničarskih i nizijskih rijeka, koje imaju sasvim mali pad, a velike količine transportovanog sitnog materijala. Na onim djelovima rječnog toka gdje se u koritu smanjuje mehanička snaga rijeke taloži se materijal kojeg nosi rijeka u vidu podvodnog spruda, a njegovim narastanjem iznad nivoa rječnog toka postaju ade.
Proces stvaranja i narastanja ada vrši se tokom visokih vodostaja i povodnja, kada rijeke nose velike količine pjeskovitog i muljevitog materijala. Tada se ade najvećim dijelom nalaze pod vodom. Ove podvodne prepreke usporavaju oticanje rječnog toka, usled čega dolazi do akumuliranja rječnog materijala i nanosa, i tada dolazi do narastanja rječnog ostrva. Kada prođe vrijeme visokog vodostaja i povodnja, tada dolazi do opadanja nivoa rijeke, pa se podvodni sprudovi pojavljuju iznad rječnog nivoa u vidu ostrva. Ovaj proces se ponavlja stalno pri svakom narednom povodnju, pri čemu dolazi do ponovog nagomilavanja novih količina materijala i dolazi do postupnog povećavanja relativne visine rječnog ostrva. U daleko odmaklom stadijumu izgrađivanja, ade bivaju potapane samo u vrijeme većih poplava.
Glavni uzrok koji utiče na stvaranje rječnih ostrva je smanjena brzina kretanja vode u rječnom koritu. Do formiranja rječnih ostrva može doći ukoliko je u rječnom koritu prisutna stjenovita prečaga koja izaziva uspor rječnog toka i dovodi do taloženja nanosnog materijala. Međutim, do obrazovanja rječnih ostrva može doći usled meandriranja rijeke, pri čemu se ona račva u vlastitom nanosnom materijalu. Takođe, ade mogu nastati i na sastavcima velikih rijeka koje se spajaju pod velikim uglom, što izaziva uspor vode i taloženje transportovanog nanosnog materijala.
Rječna ostrva imaju aerodinamičan oblik, koji je izdužen u pravcu oticanja rijeke. Ade imaju malu relativnu visinu i obrasle su vegetacijom. Debljina nanosa koji čine adu, može dostizati i nekoliko desetina metara. Širina im može dostizati i nekoliko stotina metara, dok im dužina može dostizati i nekoliko kilometara.
Pripremili: Marko Čabarkapa, UrnGiS
Literatura:
Petrović D., Manojlović P. (2003): Geomorfologija. Geografski fakultet Beograd.
Marković M., Pavlović R., Čupković T. (2003): Geomorfologija. Rudarsko-geološki fakultet, Beograd.
